Svake godine 4. februar posvećuje se svjetskom danu borbe protiv raka sa ciljem podizanja svijesti, nivoa informisanosti i podsticanja mjera prevencije u cilju ranog otkrivanja i liječenja.
Prema svjetskoj zdravstvenoj organizaciji u 2022. godini procjenjen je broj novih slučajeva raka preko 20 milona i 9,7 miliona smrtnih slučajeva. Prema podacima Međunarodne agencije za istraživanje raka, Azija ima najviše slučajeva 9,9 miliona (49,2%) dok je iza nje Evropa sa oko 4,4 miliona (22,4%).
Najčešći tipovi raka kod muškaraca su rak pluća, prostate, debelog crijeva, želudca i jetre.
Kod žena, najčešći poznati tipovi su: rak dojke, debelog crijeva, pluća, grlića materice i štitne žlijezde.
Prema svjetskoj zdravstvenoj organizaciji predviđa se povećanje 77% oboljelih od raka u 2050. u odnosu na procjenjenih 20 miliona u 2022.
FAKTORI RIZIKA NASTANKA RAKA
- Pušenje – Pušenje se smatra jednim od vodećih pojedinačnih uzroka raka. Pušenje je povezano sa nastankom velikog broja karcinoma, a jedan od vodećih jeste karcinom pluća.
- Prekomjerna tjelesna težina – Učestalo konzumiranja pojedinih namirnica takođe doprinosi nastanku raka. Upotreba crvenog mesa, suhomesnatih proizvoda može da uzrokuje pojavu karcinoma debelog crijeva.
- Alkohol – Rizik od pretjerane i neumjerene konzumacije alkohola povećava rizik pojave raka. Rizici kod prekomjerne upotrebe alkohola su najčešće rak usne šupljine, ždrijela, želudca, crijeva i jetre.
- Infekcije – Infekcije poput hepatitisa B i C su rizični za pojavu karcinoma jetre, HPV infekcija povezana sa rakom cerviksa, a Helicobacter pylori povećava rizik raka želudca.
- Zagađena okolina – Zagađenost vazduha, vode i hrane kancerogenim materijama se smatra odgovornim za jedan od 4% karcinoma.
- Nepovoljni radni uslovi – Izloženost kancerogenim materijama npr. azbestu se smatra vodećim uzrokom nastanka karcinoma.
- Zračenje – razne vrste zračenja poput jonizujućeg zračenja, ultravioletnog zračenja, kao i izlaganje suncu je kancerogeno za ljude.
FAKTORI RIZIKA NA KOJE SE MOŽE UTICATI
- Prestanak pušenja
- Bavljenje sportom ili dozvoljenom fizičkom aktivnošću
- Smanjenje upotrebe alkohola
- Regulisanje načina ishrane – jesti raznoliko voće, povrće, žitarice
- Izbjegavanje zračenja korištenjem adekvatne zaštite od sunca
- Izbjegavanje solarijuma
FAKTORI NA KOJE SE NE MOŽE UTICATI
- Genetska predispozicija – naslijeđe utiče na razvoj tumorske bolesti u vidu oštećenih gena
- Godine starosti – Svakih 10 godina starosti rizik od pojave kancera se udvostručava
- Pol – pol takođe predstavlja predispoziciju razvoja raka. Tu spadaju rak dojke i materice kod žena, a kod muškaraca rak testisa i prostate
RAK SE MOŽE IZLIJEČITI
Pojava i razvoj bolesti mogu se spriječiti zdravim načinom života, ranom dijagnostikom koja obuhvata redovne preglede i mjere prevencije, kao i pravovremenim liječenjem.
Za brzu i efikasnu terapiju zloćudnih tumora važna je rana dijagnostika. Razvoj tumora je praćen lučenjem tumorskih markera. Njihovo mjerenje je značajno za utvrđivanje dijagnoze, liječenje i praćenje terapijskog ishoda.
Tumor markeri nisu povišeni kod svake osobe koja boluje od karcinoma, posebno u ranim stadijima bolesti, zbog toga ih treba razmatrati zajedno sa drugim kliničkim i laboratorijskim nalazima. Za osobe oboljele od karcinoma, značajna je tačnost i preciznost dobijenih rezultata sa ciljem brže dijagnostike i adekvatnog liječenja.
Zahvaljući laboratorijskom informacionom sistemu omogućeno je efikasno i precizno određivanje i praćenje rezultata analize.
CAREOLL Lab je medicinski softver koji mogućava potpunu automatizaciju procesa rada u laboratoriji.
Za svaku analizu moguće je definisati detaljne podatke o uzorku ( identifikator, vrstu spremnika, anatomsku lokaciju, preporučenu i minimalnu količinu), evidentirati proces uzimanja uzorka i pratiti realizaciju. Omogućeno je praćenje uzorka kroz sve faze obrade od uzorkovanja do izdavanja rezultata analize.
CAREOLL Lab omogućava integrisanje laboratorijskih uređaja tako da se rezultati analiza šalju sa uređaja i automatski ispisuju u aplikaciju. Ovim je smanjena mogućnost greške prilikom izdavanja rezultata.
Prikaz rezultata analize